“مشق شب” کیارستمی در یک مستند

«مشق امشب» ساخته مشترک اشکان نجاتی و مهران نعمت‌اللهی است که در سی‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایدفا در آمستردام نمایش داده خواهد شد. نجاتی و نعمت‌اللهی که هر دو با سابقه فعالیت در هنرهای نمایشی و فیلم کوتاه به ساخت فیلم «مشق امشب» رسیدند، درباره این فیلم و انگیزه خود از ساخت آن نکاتی را در گفت‌وگویی با ایسنا بیان کردند.

نجاتی درباره چگونگی ساخت این فیلم توضیح داد: «مشق امشب» در سال ۱۳۹۸، پیش از شیوع کرونا و کاملا تحت تاثیر فیلم «مشق شب» آقای کیارستمی ساخته شده است. فیلم آقای کیارستمی آنقدر تاثیرگذار بود که من و مهران چند سال فکر می کردیم چقدر خوب می شد اگر یک ورژن مشابه از این فیلم ساخته می‌شد تا ببینیم بعد از ۳۰ سال چه اتفاقی برای مدرسه و مشق شب نوشتن افتاده است. درواقع این موضوع برای پنج، شش سال یک دغدغه ذهنی برای ما شده بود و با این رویکردی که گفتم، تصمیم گرفتیم فیلمی بسازیم که از نظر شیوه روایت و حتی نحوه قرار گرفتن دوربین هم تا آنجا که ممکن است. به «مشق شب» آقای کیارستمی نزدیک باشد.

او اضافه کرد: از آنجا که می‌خواستیم این فیلم از هر منظر به «مشق شب» نزدیک باشد. تا بهتر بتوانیم تفاوت‌های امروز را با ۳۰ سال قبل نشان دهیم، به دنبال پیدا کردن مدرسه شهید معصومی رفتیم، ولی متوجه شدیم مدرسه وجود ندارد. و به یک ساختمان بلند مرتبه تبدیل شده است. ما می‌خواستیم فیلم را با این پرسش شروع کنیم که بعد از سه دهه، مشق نوشتن به چه شکل درآمده؟  آیا هنوز دانش‌آموزان مشق می‌نویسند و اصلا برای خانواده‌ها یک دغدغه جدی است؟ اما نبود مدرسه باعث شد. مسیر فیلم به سمت دیگری هدایت شود. و باید به این فکر می‌کردیم. که حالا سراغ چه مدرسه‌ای برویم. در همان منطقه بالای شهر از میان مدرسه‌ها که بیشتر هم غیرانتفاعی بودند، جستجو می‌کردیم. و با اِلمان‌ها و عناصری مواجه شدیم که خیلی تحت تاثیر آنها قرار گرفتیم و از آنجا به بعد در مرحله تحقیق همه چیز تغییر کرد. و موضوع به سمتی رفت که باید از خواسته‌های مدنظر آقای کیارستمی در فیلم «مشق شب» فاصله می‌گرفت، به این ترتیب ماجرا به یک دغدغه شخصی برای من و مهران تبدیل شد و پیرو آن موضوع فیلم را تغییر دادیم.

مهران نعمت‌اللهی هم در ادامه بیان کرد: اصولا مستند چارچوبی دارد و وقتی وارد آن می‌شوید باید خود را برای اتفاقاتی که از قبل پیش بینی نشده‌اند آماده کنید. ما وقتی وارد مدرسه شدیم و از نزدیک با دانش‌آموزان مصاحبه کردیم، متوجه شدیم مشق شب الان مسئله امروز آن‌ها نیست، نظام آموزشی، تفکر دانش آموزان و حتی نگاه اولیا بسیار دگرگون شده و سیستم جدیدی حاکم است. بر همین اساس شروع به تحقیق کردیم تا نگاه به روزی داشته باشیم.

این دو کارگردان که تاکید دارند نمی‌توانند برای سهم یکدیگر در ساخت این فیلم تفکیکی قائل شوند، اضافه می‌کنند که پس از نمایش در ایدفا و چند جشنواره دیگر امیدوارند سال آینده «مشق امشب» را در گروه هنر و تجربه اکران عمومی کنند.

پخش بین المللی مستند «مشق امشب»  برعهده محمد اطبایی ( Iranian independents) است.