لیلی عاج: نباید نگران قضاوت دیگران باشیم
لیلی عاج گفت: فیلمسازی که مدام نگران قضاوت دیگران است، دیگر از فرآیند فیلمسازی لذت نمی‌برد. مهم این است که از فرآیند فیلمسازی لذت ببریم.
لیلی عاج کارگردان فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا» از فیلمسازان فیلم‌اولی حاضر در جشنواره چهل‌ویکم فیلم فجر درباره تفاوت تجربه کارگردانی فیلم‌های کوتاه نسبت به سینمای بلند گفت: واقعیت این است که این موضوع بستگی به سوژه دارد. مسئله اصلی این است که آیا بر اساس زمان‌بندی مدنظر مسئله و سوژه به درستی انتخاب شده است یا خیر. این جمله تکراری را خیلی شنیده‌ایم که برخی می‌گویند فلان سوژه پتانسیل لازم برای ساخت فیلم بلند را نداشته و در روایت کش آمده است و یا برعکس.
وی ادامه داد: درباره طولانی بودن و یا کوتاه بودن روایت، معمولا نقدهایی را درباره برخی آثار می‌شنویم و به همین دلیل است که معتقدم این موضوع بسیار به انتخاب سوژه‌ای که می‌خواهیم آن را روایت کنیم بستگی دارد. اگر متناسب با سوژه بتوانیم زمان مناسبی را برای روایت انتخاب کنیم دیگر دچار دشواری در روایت، چه در قالب کوتاه و چه در قالب بلند نخواهیم بود.
عاج افزود: همواره زمانی که درباره فیلم‌های خیلی کوتاه و یا همین آثار ۱۰۰ثانیه‌ای صحبت می‌شود، برای من مانند مواجهه با داستان‌های سه‌کلمه‌ای است. آدم از داستان‌های چند کلمه‌ای انتظار مشخصی دارد و نمی‌توان گفت روایت بلند سخت‌تر است و یا روایت کوتاه. بستگی به مضمون انتخابی دارد و اگر برای یک مضمون مشخص کارگردانی به درستی قالب فیلم ۱۰۰ثانیه‌ای را برای روایت انتخاب کرده باشد، قطعا کار ساده‌ای در پیش دارد اما اگر مضمونی که متناسب با این قالب نیست را انتخاب کرده باشد، قطعا کارش سخت می‌شود.
این کارگردان در ادامه درباره علاقه خود به ساخت فیلم کوتاه ۱۰۰ثانیه‌ای هم گفت: تا کنون به این موضوع فکر نکرده‌ام. جشنواره فیلم ۱۰۰ سال‌هاست که برگزار می‌شود و خاطرم هست زمانی که در انجمن سینمای جوانان حضور داشتم هم این جشنواره برگزار می‌شد. این جشنواره سیزده ساله حالا عمری سپری کرده است و هیجان ساخت فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای همچنان وجود دارد اما هنوز ایده‌ای به ذهنم نرسیده است. فکر میکنم همه چیز در یک لحظه درخشان اتفاق می‌افتد. لحظه‌ای که ناگهان ابتدا، میانه و پایان یک داستان را پیدا می‌کنید.
لیلی عاج افزود: من سابقه نمایش‌نامه‌نویسی دارم اما زمانی که برخی دوستان مشترک به من پیشنهاد می‌دادند که برای ما یک فیلم‌نامه کوتاه بنویس، می‌گفتم حتما باید ایده درخشانی به ذهنم برسد. از طرفی اگر ایده تأثیرگذاری برای ساخت یک فیلم کوتاه به ذهنم برسد، قطعا خودم آن را خواهم ساخت چرا که یافتن همین ایده بسیار مهم است. در روزگاری که در سینمای جوان مشغول بودم هم همواره این ایده‌ها بودند که مرا جذب می‌کردند.
لیلی عاج ادامه داد: امروز ساخت فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای کمی سخت هم شده است. خیلی فیلم‌ها در قالب همین آثار ۱۰۰ثانیه‌ای در شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی بازنشر می‌شود و گاهی در مقابل آن‌ها این سوال به ذهن می‌رسد که من چه چیزی باید بسازم که از همه این آثار پیشی بگیرد و جلو بزند؟ باز هم به اهمیت ایده می‌رسیم و به همین دلیل معتقدم ساخت فیلم ۱۰۰ثانیه‌ای از منظر یافتن ایده جذاب، کار بسیار سختی شده است.
این کارگردان سینما در بخش دیگری از این گفت‌وگو مطرح کرد: در شرایط تجربه کارگردانی فیلم بلند، در لحظات بسیاری این احساس در آدم شکل می‌گیرد که ای کاش این نکته را پیش‌تر کسی به من آموزش داده بود؛ از انتخاب بازیگران فرعی گرفته تا شرایط بازنویسی یک سکانس. طراح صحنه فیلمم جمله درخشانی گفت که فراموش نمی‌کنم. او گفت خیلی فیلمسازان حین ساخت فیلمشان بسیار باایمان می‌شوند و بیشتر با خدا گفتگو می‌کنند. شاید طرح این موضوع کمی گل‌درشت به نظر برسد اما طبق تجربه شخصی‌ام احساس میکنم فیلمسازی که مدام نگران قضاوت دیگران است، دیگر از فرآیند فیلمسازی لذت نمی‌برد. مهم این است که بتوانیم از فرآیند فیلمسازی لذت ببریم نه اینکه مدام نگران قضاوت‌های بیرونی باشیم. معتقدم که با ایمان راسخ باید یک فیلم را بسازیم تا از فرآیند آن بتوانیم لذت ببریم.
لیلی عاج درباره نقش جشنواره‌ها در فرآیند رشد یک فیلمساز هم گفت: آنقدر اتفاقات و رخدادهای هنری به سرعت می‌آیند و می‌روند که گاهی ما فراموش می‌کنیم که در چند دوره گذشته یک جشنواره، چه فیلمسازی عنوان بهترین فیلم کوتاه را به دست آورده است. تنها چیزی که می‌تواند در مسیر رشد به یک فیلمساز کمک کند، خودش است. مهم این است که به عنوان کسی که هدفت فیلمسازی است، چقدر در طول روز ورودی جدید داری و فیلم می‌بینی و کتاب می‌خوانی. معاشرت با آدم‌هایی که می‌توانند تجربه زیسته خود را در اختیارت بگذارند و دانش فنی‌ات را ارتقا دهند در این زمینه تأثیرگذار است. یک فیلمساز مدام باید با خود تکرار کند؛ ای که مرا خوانده‌ای، راه نشانم بده. جشنواره‌ها در این مسیر تأثیر کوتاه‌مدت دارند و خیلی زود می‌تواند اثرش از بین برود.»
سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم۱۰۰ به دبیری یوسف منصوری و به همت سازمان سینمایی سوره دهم تا دوازدهم اسفند برگزار می‌شود.
